Wij kunnen bij ons zelf deze karakteristieke vormen van onze gedachten-
sfeer waarnemen door „Introspectie". Een intelligent persoon kan
gemakkelijk beschrijven wat hij denkt, dat in zijn gedachten omgaat,
als hij iets heeft meegemaakt of gedacht; deze introspectie speelt een
belangrijke rol in de psychologie, maar ze brengt een bijzonderheid
met zich mede, die wij ons goed moeten realiseren, n.l. deze, dat de
introspectie tenslotte niets meer is dan een onderzoek naar hetgeen
in het geheugen is achter gebleven van een geestelijke gebeurtenis.
Stelt U zich voor, dat U zich verheugd gevoelt over een gedachte, die
zo even Uw brein heeft doorkruist. Uw introspectie laat U dan dit
gedeelte van Uw gedachtenstroom opnieuw beleven. U kunt zeggen,
dat dit of dat gebeurde en U herinnert zich of U daarbij een gevoel
van tevredenheid had, de wens om iets te bereiken, enz. Dat dit
echter niet zo heel gemakkelijk is om bij een serie personen te pro
beren, blijkt wel uit het volgende:
Bij onderzoek is vaak geconstateerd, dat de proefpersonen spoedig
de suggesties overnemen, die de leider van het experiment al of niet
opzettelijk voor het begin der proefneming doet. Daarom moet men
bij dergelijke onderzoekingen oppassen dat:
A. de resultaten der introspectie van de proefpersoon gedurende, en
zo spoedig mogelijk na het experiment, worden genoteerd.
B. de leider van het experiment moei trachten alles te vermijden, dat
de proefpersoon kan beinvloeden of iets in diens gedachtensfeer
kan brengen.
Dat is trouwens een algemeen verschijnsel bij elk psychologisch experi
ment en er is een overvloed van kostelijke staaltjes van proefpersonen,
die maar eenvoudig iets beweerden, waarvan ze dachten, dat het den
experimenterenden geneesheer of professor wel aangenaam zou zijn.
Ook bescheidenheid of lichtgeraaktheid van de proefpersoon is van
betekenis en wanneer een psycholoog dan ook eens sterk afwijkende
resultaten mocht krijgen bij een experiment, dat anderen reeds voor
hem hebben gedaan, dan zal hij niet te vroeg victorie roepen, maar
zich eerst dienen te vergewissen, in hoeverre hij of zijn assistenten en
zelfs de omgeving hun suggesties hebben doen inwerken. De enquê
teurs, die voor marktanalyses het publiek bezoeken, doen de zelfde
ervaring op. In het volgende artikel behandelen wij uitvoerig het
ontstaan van psychologische principes.
Neen, nu moet U niet lelijk kijken, maar 't is een feit, dat Vakblad
annonces soms bar verwaarloosd worden! Dat is jammer, want ze kosten
toch even goed geld! Stuur Uw vakbladannonces eens op, we stoppen
ze in een lekker fris bad en U krijgt ze terug: Fris, pittig en met
100 P.K. verkoopkracht! Ia, dat moest U eens doen!
